رئیس کل بانک مرکزی: تداوم کاهش رشد متغیرهای پولی و نرخ تورم در نتیجه اجرای سیاست تثبیت/ حمایت بانک مرکزی از بازار سرمایه/ تخصیص و تامین ارز کالاهای واسطهای و مواد اولیه منجر به کاهش تورم تولیدکننده شد
منبع : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
تداوم کاهش رشد متغیرهای پولی و نرخ تورم در نتیجه اجرای سیاست تثبیت/ حمایت بانک مرکزی از بازار سرمایه/ تخصیص و تامین ارز کالاهای واسطهای و مواد اولیه منجر به کاهش تورم تولیدکننده شد
رئیس شورای پول اعتبار با اشاره به سیاست تثبیت اقتصادی به عنوان سیاست اتخاذی بانک مرکزی برای دستیابی به اهداف گفت: کشورها زمانی از این سیاست استفاده می کنند که متغیرهای کلان اقتصادی از روندهای بلندمدت فاصله گرفته باشد و با اتخاذ این سیاست سعی در بازگرداندن این متغیرها به روند بلندمدت دارند.
دکتر فرزین با شاره به توفیق بانک مرکزی در کنترل کل های پولی و بازگشت نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی به محدوده مقادیر بلندمدت گفت: بانک مرکزی برای نیل به این اهداف از ابزارهایی چون کنترل رشد مقداری ترازنامه بانک ها، افزایش نرخ سپرده قانونی، ابزارهای عملیات بازار باز و ... بهره برده است.
وی با اشاره به انتقاداتی که در ابتدای سال گذشته مبنی بر بالا بودن نرخ رشد پایه پولی مطرح بود تصریح کرد: یکی از ابزارهایی که در کنترل رشد نقدینگی استفاده کردیم افزایش نرخ سپرده قانونی بانک ها بوده است و این نرخ از 10.66 درصد در مرداد 1401 به 11.86 درصد در اسفند 1402 افزایش یافت و این موضوع یکی از عوامل افزایش پایه پولی کشور بود در حالیکه این رشد موجد خلق پول پرقدرت به جریان نقدینگی نبوده است و همانطور که مشاهده شد و براساس پیش بینی بانک مرکزی نرخ رشد پایه پولی نیز با نرخ رشد نقدینگی همگن شده و با طی روندی کاهشی نرخ رشد پایه پولی از 45 درصد در فروردین 1402 به 28.1 درصد در اسفند 1402 رسید.
رئیس کل بانک مرکزی رشد پول را نشانگر رشد انتظارات تورمی برشمرد و گفت: کنترل رشد بخش سیال نقدینگی یا همان پول که نمادی از انتظارات تورمی در جامعه است از برنامه های بانک مرکزی بود. این نرخ در بین تمام کل های پولی همبستگی بسیار بالایی با تورم در کوتاه مدت دارد و با مجموعه اقدامات در قالب سیاست تثبیت و کنترل نوسانات بازار ارز رشد پول از 75.1 درد در فروردین 1402 به 15.3 درصد در فروردین 1403 کاهش یافت.
دکتر فرزین با اشاره به رشد 24.7 درصدی تسهیلات پرداختی در سال 1402 گفت: آمارها نشان می دهد که سهم تسهیلات پرداختی به خانوارها از 13.3 درصد در سال 1400 به 15.7 درصد در سال 1401 و 18.3 درصد در سال 1402 افزایش یافته است و علی رغم محدودیت در تسهیلات پرداختی برای کل شبکه بانکی تسهیلات پرداختی به خانوارها طی سال 1402 نسبت به سال 1401 معادل 45.6 درصد رشد داشته است. همچنین با توجه به مشکلات تامین مالی بخش تولید 62.4 درصد تسهیلات به سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اختصاص یافته که سهم صنعت در این بخش نیز 82 درصد است.
رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به نقش شاخص تورم تولید کننده به عنوان شاخص پیش نگر نرخ تورم مصرف کننده عنوان کرد: تورم نقطه به نقطه تولید کننده از 37.9 درصد در بهمن ماه 1401 به 23.3 در اردیبهشت ماه 1403 کاهش یافته است. هم چنین تورم شاخص تولیدکننده سالانه از 36.1 درصد در بهمن 1401 به 30.3 درصد در اردیبهشت ماه 1403 کاهش یافته است.
دکتر فرزین یکی از عوامل کاهش نرخ تورم تولید کننده را ثبات در نرخ ارز سامانه نیما عنوان کرد و گفت: همبستگی میان تحولات نرخ ارز حواله نیما و شاخص بهای تولیدکننده نشان می دهد که بانک مرکزی با تامین ارز مواد اولیه و کالاهای واسطه ای مورد نیاز کشور از طریق سامانه نیما موفقیت چشمگیری در کنترل و کاهش شاخص تورم تولید کننده داشته است. از مجموع 66.2 میلیارد دلار تامین ارز واردات در سال گذشته 48 میلیارد دلار سهم مواد اولیه و کالاهای واسطه ای با ضریب تغییرات 2.4 درصد بوده است که باعث شده تورم تولید کننده با توجه به پیش بینی پذیر بودن نوسانات و اطمینان بنگاه ها و فعالان اقتصادی به برنامه ها و سیاست های بانک مرکزی روندی کاهشی در پیش بگیرد.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: تورم نقطه به نقطه شاخص بهای مصرف کننده نیز با 18.4 واحد درصد کاهش از 49.4 درصد در بهمن ماه 1401 به 31 درصد در اردیبهشت 1403 رسیده است. تورم سالیانه مصرف کننده نیز با 7.1 واحد درصد کاهش از 44.1 درصد در بهمن ماه 1401 به 37 دردصد در اردیبهشت 1403 کاهش یافته است. با مجموع سیاست های اتخاذشده سعی می کنیم شاخص تورم را نیز به روند بلند مدت که 20 درصد است بازگردانیم و در سال جاری نیز نرخ تورم نقطه به نقطه در کانال 20 درصد هدفگذاری شده است چون آنچه که مردم احساس می کنند تورم نقطه به نقطه کالا و خدمات مصرفی است. در همین راستا نرخ تورم نقطه به نقطه مسکن از 100 درصد در اردیبهشت سال گذشته به 12.3 درصد در اردیبهشت امسال رسیده است.
وی افزود: از دیگر علت اختلاف اماری میان بانک مرکزی و مرکز آمار در محاسبه نرخ رشد در زمینه گام بندی برای محاسبه قیمت های بین این دو مجموعه و پراکندگی امارگیری بانک مرکزی و تفاوت در سرفصل های بانک مرکزی و مرکز آمار است.
دکتر فرزین با بیان اینکه با برنامه ریزی به عمل امده در معاونت اقتصادی بانک مرکزی تلاش می شود تا آمارهای دو مجموعه به یکدیگر نزدیک شود، خاطرنشان کرد :با وجود تمامی این تفاوت ها در نحوه محاسبه نرخ تورم میان بانک مرکزی و مرکز امار اما از یک واقعیت نباید غافل شد، تغییرات نرخ تورم در امار استخراجی هردو مجموعه یکسان است و خروجی امار بیانگر کاهش حدود ۲۰ درصدی در تورم نقطه به نقطه از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان سال ۱۴۰۲ است .
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص دیگر اختلافات موجود در امارهای بانک مرکزی و مرکز امار ایران در زمینه نرخ رشد عنوان کرد: منابع اماری و طبقه های متفاوت میان بخش های اقتصادی به همراه اختلاف سال پایه مبنای محاسبه از مهمترین عوامل این اختلاف اماری است به طوری که سال پایه در بانک مرکزی ۱۳۹۵ است و سال پایه در محاسبات مرکز امار ۱۳۹۰ است که البته با برنامه ریزی انجام شده درسالجاری، سال پایه هر دو مجموعه به ۱۴۰۰ تغییر می کند.
دکتر فرزین در ادامه خطاب به برخی از تحلیگران اقتصادی گفت : در تحلیل متغیر های اقتصاد کلان باید دقت شود که چه زمانی و چه شرایط محیطی با یکدیگر مقایسه می شود و همواره باید انصاف را در تحلیل ها مدنظر قرار داد. به طور مثال در پایان سال ۹۸ کرونا شروع شد در سال ۹۹ اوج کرونا را د اشتیم و در سال ۱۴۰۰ واکسیناسیون اغاز شد و شاخص های اقتصادی اصلاح شد. همچنین در سالهای ۹۷ و ۹۸ فروش نفت به دلیل تحریم های ترامپ به شدت کاهش یافت و پس از سال 1400 نرخ رشد نفت افزایش یافت و به ۱۰.۱ درصد رسید و در سال 1401 به 10 درصد و در سال 1402 به ۱۶.۳ درصد افزایش یافت و امیدواریم با توجه به سرمایه گذاری های انجام شده در صنعت نفت این نرخ رشد در سال ۱۴۰۳ ادامه داشته باشد .
وی با اشاره به ابزار نگرانی برخی مقامات امریکایی از افزایش فروش نفت ایران گفت: افزایش فروش نفت فقط ناشی از افزایش تولید نیست چراکه مجموعه سیاست های اتخاذ شده منجر به افزایش قدرت فروش نفت کشور شده است .
رئیس کل بانک مرکزی نرخ رشد اقتصاد کشور را در سال ۱۴۰۲ بالای ۴ درصد اعلام کرد و گفت: این نرخ رشد بالاترین نرخ در میان کشورهای منطقه و در سطح بین المللی نیز در زمره نرخ های رشد بالا محسوب می شود .
وی متوسط تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه طی دور های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹ را نیم درصد اعلام کرد و گفت :براساس امارهای بانک مرکزی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی از منفی ۴.۷ درصد در سال ۱۳۹۷ به مثبت ۵.۶ درصد در سال ۱۴۰۰ و ۶.۷ درصد در نه ماهه سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است .
رئیس کل بانک مرکزی حفظ رشد تشکیل سرمایه را مستلزم حفظ نرخ رشد دانست و تاکید کرد : لازمه دستیابی به جهش تولید، جهش در تامین مالی و تامین نیاز بنگاه های اقتصادی است و در این راستا علاوه برنقش افرینی بازار سرمایه، سیاست دولت نیز تاثیرگذار است چراکه در صورت تحمیل فشار تامین مالی دولت به شبکه بانکی ، نظام بانکی را در تامین مالی بخش خصوصی با دشواری مواجه می کند. ضمن اینکه با توجه به فرصت های ایجاد شده در زمینه جذب سرمایه گذاری خارجی، جذب سرمایه خارجی و استفاده از پول بیرونی مورد توجه قرار گیرد تا بستر لازم برای رشد تشکیل سرمایه و حفظ رشد تولید ناخالص ملی فراهم شود.
دکتر فرزین در ادامه این گزارش، سی و یکمین همایش سیاست های پولی و ارزی را فرصت مناسبی برای بررسی سیاستهای ارزی دانست و گفت :تحلیل بازار غیر رسمی ارز در سال گذشته نشان می دهد که این بازار پرنوسان بود و عمدتا نرخ ها با یک تهدید امنیتی و یا اخبار سیاسی به شدت دچار نوسان می شد ولی نکته مهم این است که در هر جهشی مجدد روندی نزولی داشته است. به طور مثال در جریان عملیات وعده صادق و حمله به رژیم اشغالگر صهیونیستی شاهد نوسان در بازار بودیم که این نوسات به سرعت از سوی بانک مرکزی کنترل شد و نرخ به قیمت های قبلی بازگشت.
وی دمیدن بر انتظارات تورمی را مهمترین حربه گرانندگان بازار غیر رسمی عنوان کرد و گفت : ثبات نسبی در بازار ارز صرفا تنها ناشی از اقدامات بانک مرکزی نیست چراکه شرایط ثبات امنیتی و سیاسی کشور و به تبع ان فرونشستن انتظارات تورمی از عوامل مهم در ثبات ارزی است.
رئیس کل بانک مرکزی نوسان زودگذر نرخ ارز بازار غیر رسمی در اواخر سال ۱۴۰۲ و اوایل سالجاری ناشی از رخدادهای سیاسی و نظامی و تعدل ان پس از فروکش کردن تهدیدات نظامی را حاصل اجرای سیاست های تثبیت در ثبات بخشی بازار ارز دانست و گفت : امارها نشان می دهد ضریب تغییرات نرخ ارز در بازارهای رسمی و غیر رسمی در سال ۱۴۰۱ در بازارهای غیر رسمی ،اسکناس مرکز مبادله و حواله مرکز مبادله به ترتیب ۱۹.۹ درصد /۱۲.۴ درصد و ۱۰.۵ درصد بود که این ضریب تغییرات درسال ۱۴۰۲ به ترتیب برابر با ۵.۸ درصد / ۱.۹ درصد و ۲.۴ درصد بود .
وی افزود :برخی تحلیلی مبنی بر اثر گذاری نرخ ارز کالای غیر رسمی بر نرخ کالا و خدمات وانچه که مبنای بازار کالا و خدمات است این نرخ است بانک مرکزی تلاش می کند که نرخ مرکز مبادله نرخ اثرگذار بر اقتصاد کشور باشد اما در عین حال نرخی تحت عنوان بازار غیر رسمی توسط کانال ها شکل گرفته است و این نرخ از طریق مدیریت انتظارات تورمی بازار کنترل می شود به طوری که با کوچکترین اخبار منفی ابتدا نرخ را بالا می برند و در صورت دریافت پاسخ مثبت از سمت بازار مدام بر ان دمیده می شود که البته این فشار انتظارات را نمی توان نادیده گرفت .
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه با اشاره واکنش شاخص بهای تولید کننده به نرخ ارز گفت : براساس بررسی های به عمل امده در یک دوره شش ماهه همبستگی نرخ ارز نیما و شاخص بهای تولید کنند در یک دوره شش ماهه برای نرخ کالاها ۷۰ درصد است در مورد خدمات ۹۰ است و در کل ۸۰ درصد است و یکی از علل کاهش شدید شاخص بهای تولید کنند وجود ثبات در نرخ ارز بود که عمدتا از نرخ حواله تاثیرپذیرفته است که عملا منجر به کاهش تورم شده است .
وی با بیان اینکه تاثیرگذاری نرخ ارز در بازار غیر رسمی در برخی بخش ها قابل انکار نیست گفت : با این وجود تلاش بانک مرکزی براین است که این نرخ به صورت بلند مدت در نرخ بالا نماند و علائم منفی بدهد.
رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از گزارش خود در زمینه شاخص های کلان اقتصادی در سال ۱۴۰۲ به موضوع تراز تجاری کشور و مباحث مطرح شده در خصوص تاثیر سیاست های ارزی در این زمینه اشاره کرد و گفت : در این زمینه یک اعداد صادرات و واردات داریم که گمرک اعلام می کند و یک اعداد هم که در تراز پرداخت ها درج می شود بین این دو عدد خیلی تفاوت است چراکه هدف گزارش تراز پرداخت ها جریان ارز است اما هدف گزارش های گمرک جریان کالا است و استاندار گزارش های تراز پرداخت براساس جریان پول است بنابراین طبقه بندی متفاوتی دارد و مباحث قاچاق واردات و صادرات را هم در گزارش های خود درج می کند .
وی افزود :همواره میان امار صادرات و واردات گمرکی که متکی به کالاهای غیر نفتی است ناترازی وجود دارد به ویژه در سنواتی که صادرات با مشکل مواجه شده بود که این ناترازی در دهه 80 تا ۳۰ میلیارد دلار هم می رسید لذا تراز گمرکی همیشه منفی بوده است و انچه که به بازار ارز علامت می دهد تراز پرداخت ها است .
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد :براساس گزارش جدول موازنه پرداخت در سال ۱۴۰۲ حساب جاری ۱۰ میلیارد دلار مثبت است و حساب کالا نیز ۲۲ میلیارد دلار مثبت است اما حساب خدمات ما هم که همیشه منفی بوده ۱۱ میلیارد دلار منفی است به همین دلیل حساب جاری ما ۱۰ میلیارد دلار مثبت است اما خالص حساب سرمایه منفی است. به همین دلیل برخی انتقاد می کنند که این امر نشان از فرار سرمایه است . درحالی که این موضوع به مفهوم فرار سرمایه نیست چراکه حساب سرمایه منفی که همیشه منفی بوده ، در تراز پرداخت ها به معنای افزایش دارایی های خارجی کشور است؛چرا منفی است؟ چون افزایش دارایی خارجی بیش از افزایش دارایی های خارجی ها در داخل است.
رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بازده دارایی های منتخب در سال گذشته اشاره کرد و گفت: بازده دارایی های منتخب در اردیبهشت ماه امسال نسبت به سال گذشته نشان می دهد که بازده دارایی در سهام منفی ۸.۳ درصد بوده است برخی افراد در رسانه ها این بازدهی منفی در بازار سهام را ناشی از اقدام بانک مرکزی در عرضه سپرده خاص با نرخ ۳۰ درصد می دانند بازار سرمایه ماه ها است منفی است که باید بررسی شود. سیاستگذاری در بانک مرکزی به گونه ای است که مخل بازار سرمایه نباشد. رشد بازار سرمایه برای بانک مرکزی مهم است و براین باور هستیم که بازار سرمایه از محل بازار اولیه رشد کند. اجرای سیاست های تثبیت بانک مرکزی نباید برای این بازار مشکل ایجاد کند.
وی افزود :قیمت اسمی دلار در اردیبهشت ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۶ درصد رشد داشت و طی این مدت قیمت سکه ۲۸.۱ درصد رشد داشت که ۱۷ درصد از این رشد ناشی از رشد انس جهانی طلا بود و نرخ یک مترمربع مسکن نیز ۱۲.۵ درصد رشد داشت .
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه به تبیین چارچوب سیاست های بانک مرکزی پرداخت و گفت : ادبیات سیاستگذاری بانک مرکزی از دهه هشتاد به بعد تغییر کرده است. بانک مرکزی سه دسته سیاست "سیاست کلان اقتصادی" " سیاست کلان احتیاطی " و "سیاست های خرد احتیاطی " دارد و برای برقرار ثبات مالی باید هر سه سیاست به صورت همزمان دنبال شود .
وی گفت: ما در بانک مرکزی قصد انحلال نداریم بلکه انحلال آخرین مرحله است. قبل از آن به بانک ها برنامه اصلاح میدهیم و آنها را به طور منظم پایش و رصد خواهیم کرد.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: در قانون قبلی بانک مرکزی، این نهاد مسئول سیاست های پولی و ارزی بود؛ اما در قانون جدید اهداف دیگری مانند رشد اقتصادی و عدالت نیز به آن ها اضافه شده است که امیدواریم بتوانیم با کمک سایر دستگاه ها به این اهداف دست پیدا کنیم. مهمترین هدف ما همان ثبات مالی است.
رئیس کل بانک مرکزی در ابتدای این مراسم نیز با گرامی داشت یاد رئیس جمهور شهید و شهدای خدمت گفت: در کنار ابعاد شخصیتی رئیس جمهور شهید باید به وجهه مدیریتی ایشان نیز اشاره کنم. ایشان همیشه سمت قانون و مقررات می ایستاد و در ورود به موضوعات مرتبط با بانک مرکزی ضمن توجه به حفظ استقلال بانک مرکزی بر حفظ منافع نظام بانکی کشور تاکید می کرد و همواره در انجام امور تخصصی به لحاظ حرفه ای دست مسئولان ذیربط را برای انجام مسئولیت های تخصصی باز می گذاشت.
وی خاطر نشان کرد: حتی در بحث انتخاب 4 شخصیت اقتصادی، حقوقی و متخصص امور مالی برای عضویت در هیئت عالی که به پیشنهاد رئیس کل و حکم رئیس جمهور انجام می شود، ایشان بر تخصص و کارایی و البته همراهی افراد با سیاست های بانک مرکزی تاکید کردند و هرگز کاری خارج از قانون و مقررات به بانک مرکزی تحمیل نکردند.
گزارش تصویری نخستین روز سی و یکمین همایش سالانه سیاست های پولی و ارزی