رئیس کل بانک مرکزی تشریح کرد؛ ذخایر طلای کشور در دو سال گذشته افزایش یافت / منابع ارزی بلوکه شده را آزاد و الان در دسترس و قابل استفاده است/ آمادگی برای تامین ۷۰ میلیارد دلار نیاز ارزی/ کاهش تورم نقطه به نقطه به ۳۴.۵ درصد در مهر ماه امسال/ انتشارگواهی سپرده خاص با نرخ سود 25 درصد برای صنایع پیشران

منبع : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

رئیس کل بانک مرکزی تشریح کرد؛

ذخایر طلای کشور در دو سال گذشته افزایش یافت / منابع ارزی بلوکه شده را آزاد و الان در دسترس و قابل استفاده است/ آمادگی برای تامین ۷۰ میلیارد دلار نیاز ارزی/ کاهش تورم نقطه به نقطه به ۳۴.۵ درصد در مهر ماه امسال/ انتشارگواهی سپرده خاص با نرخ سود 25 درصد برای صنایع پیشران

 ۲۰ آبان ۱۴۰۳

رئیس کل بانک مرکزی در تشریح مهمترین برنامه ها و اقدامات این بانک در حوزه سیاستگذاری پولی و ارزی، با تاکید بر اینکه بازار ارز توافقی با هدف کشف نرخ واقعی و علامت دهی به بازار ارز شکل گرفته است گفت: با آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده و در دسترسی بودن و استفاده از این دارایی های ارزی،  افزایش ذخایر طلای کشور و تنوع بخشی به ذخایر ارزی در دو سال گذشته در دستور کار قرار گرفت. دکتر فرزین همچنین تاکید کرد: با اقدامات بانک مرکزی در کنترل نرخ رشد نقدینگی نرخ تورم نقطه به نقطه به 34.5 درصد کاهش یافت و تلاش داریم امسال اوراق گواهی سپرده خاص را با نرخ 25 درصد برای طرح ها و صنایع پیشران برای بانک ها تعریف کنیم. 

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، محمدرضا فرزین، رئیس کل این بانک در گفت‌وگوی ویژه خبری ۱۹ آبان ماه، ضمن تشریح برنامه بانک مرکزی درخصوص مدیریت بازار ارز و اصلاح نظام بانکی، با اشاره به نتیجه انتخاب آمریکا و ریاست جمهوری ترامپ و اثر آن بر اقتصاد ایران گفت: انتخاب ترامپ در آمریکا تأثیر بزرگی بر روی تمام بازارهای جهانی گذاشت و اثرات آن را در روز نخست انتخاب وی شاهد بودیم. از این منظر می‌توان آثار آن را از دو جنبه بررسی کرد. 

وی ادامه داد: نخست باید آثار مستقیم این انتخاب را بر اقتصاد ایران در نظر گرفت. اقتصاد ایران نه تجار و نه صادرات و واردات با ایالات متحده دارد؛ ایران نیز سرمایه گذاری خارجی در این کشور ندارد و ذخایر ما نیز به دلار نیست؛ بلکه تلاش کردیم در سال های  گذشته وابستگی مان را به دلار کاهش دهیم. بنابراین در مجموع به طور مستقیم چندان حلقه های وابستگی به اقتصاد آمریکا نداشتیم. حتی ما با اروپا نیز همکاری تجاری، پولی و مالی نداریم. برای مثال کل حجم تجارت ما با اروپا به اندازه یک پنجم تجارت ما با عراق نیست. لذا ما چندان با اقتصاد غرب همکاری هایمان کاهش یافته است.

تاثیر انتخاب ترامپ بر اقتصاد ایران
عالی ترین مقام بانک مرکزی افزود: بنابراین انتخابات آمریکا و ریاست جمهوری ترامپ به صورت مستقیم اثر زیادی بر اقتصاد ایران ندارد؛ اما به صورت غیرمستقیم باید گفت که اقتصاد آمریکا، اقتصاد بزرگی است و تغییر در سیاست های اقتصادی آمریکا بر روی همه اقتصادهای دیگر کشورها اثرگذار است. برای مثال اقتصاد آمریکا بر روی قیمت نفت، فلزات اثرگذار باشد و یا نرخ بهره می تواند بر روی رمزارزها تأثیر داشته باشد. به عنوان مثال، پس از انتخاب ترامپ برخی از رمزارزها و ارزهای دیجیتال تا ۲۰ درصد نیز افزایش قیمت را تجربه کردند و حتی ارزش یورو 2 درصد کاهش ارزش را تجربه کرد و این در حالی بود که ارز ما حتی در بازار غیررسمی کمتر از یک درصد کاهش ارزش را تجربه کرد که یکی از کم‌ترین واکنش‌ها را نسبت به ارزهای سایر کشورهای جهان را نشان داد. 

دکتر فرزین خاطرنشان کرد: همزمان با انتخاب ترامپ بازارهایی مانند فلزات، رمزارزها و سایر بازارهای مالی جهان متلاطم است و سایر بازارها در انتظار سیاست های ترامپ هستند. ترامپ اگر مطابق روش گذشته خود عمل کند؛ چراکه وی سابقه یک دوره ریاست جمهوری ۴ ساله را دارد و هراس و نااطمینانی که در حال حاضر در بازارها به وجود آمده است ناشی از سیاست های پیشین وی است. چراکه در ۴ سال قبل وی ناشی از سیاست های نئومرکانتلیسمی عمل کرد و با سیاست های جهانی شدن فاصله گرفت و عملاً در چارچوب سیاست های ملی‌گرایی مانند افزایش نرخ تعرفه، ایجاد محدودیت هایی برای تجارت با آمریکا، محدود کردن بازار ایالات متحده برای سایر کشورها عمل کرد.

فرزین درباره اثرات اعمال سیاست های احتمالی بر اقتصاد ایران و جهان تصریح کرد: لذا اعمال محدودیت تجارت با آمریکا و کاهش حضور تجاری در بازارهای دنیا توسط ترامپ، اثرات زیادی بر اقتصاد اروپا و چین خواهد داشته که برای ما هم تهدید و هم فرصت را به همراه دارد، اما مهم این است که کنش‌گری ایران در قبال این سیاست‌های جدید وی در اقتصاد چه باشد. البته یادآور می شوم که تحلیل های من اقتصادی است و البته اقتصاد متأثر از متغیرهای سیاسی است و باید تحلیلی سیاسی از نحوه رفتار وی داشته باشیم. به این معناکه ضروری است تحلیلی از نوع برخورد ترامپ با مسائل منطقه، تحریم های ایران و مذاکرات داشته باشیم.

افزایش تعاملات با کشورهای منطقه و عضو بریکس
رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: اقتصاد ما در همان روز اول نشان داد که در برابر این اتفاق (روی کار آمدن ترامپ) تاب‌آوری بالایی دارد. اقتصاد ایران، اقتصاد ۸ سال پیش نیست که انتخاب ترامپ اثر زیادی بر آن داشته باشد و وابستگی های ما کاهش یافته است. در حال حاضر تعامل اقتصادی ما با کشورهای منطقه و کشورهای عضو گروه بریکس افزایش یافته و البته بخش عمده تجارت مان در داخل منطقه است. لذا ایران یک عضو موثر بریکس است. از این رو، سیستم‌های مدیریت تحریم تقویت و از قدرت لازم برای مقابله با شوک‌های خارجی برخوردار است.

فرزین خاطرنشان کرد: ارزیابی من آن است که اگر بتوانیم کنشگری لازم را در برابر تصمیمات ترامپ داشته باشیم و برای شروع این دوران آماده ایم. حتی فرصت‌هایی نیز برای ما وجود دارد و می‌توانیم با تهدیدها مقابله کنیم. ما  نزدیک به دو سال است که عضو بریکس هستیم و بسیاری از پیشنهاداتی که در حوزه پولی و بانکی در دست اجراست را خود ما پیشنهاد کرده‌ایم تا در بریکس اجرایی شود. در حال حاضر بخشی از همکاری‌ها با کشورهای عضو بریکس عملیاتی شده و استفاده از دلار را در تعاملات خود با برخی از کشورها حذف کرده‌ایم. علاوه بر این، ذخایر ارزی مان افزایش یافته است و از ذخایر ارزی مطمئنی برخوردار هستیم.

وی با اشاره به مزیت‌ها و فرصت‌های حضور ترامپ برای کشورهای عضو بریکس گفت: حضور ترامپ و رویکرد او می‌تواند باعث شود که همکاری‌ها در بریکس افزایش یابد و کشورهای عضو سعی می‌کنند که از فرصت تعامل با هم برای جلوگیری از اثرات سیاست‌های منفی دیدگاه های نئومرکانتلیستی ترامپ استفاده کنند.

تشریح سیاست‌های بانک مرکزی در قبال ترامپ و آمریکا
رئیس کل بانک مرکزی به اثر مستقیم ترامپ بر سیاست های بانک مرکزی ایران اشاره کرد و بیان داشت: باید دید نوع سیاست‌های ترامپ  چگونه است و سیاست های وی بر منطقه چه اثراتی خواهد داشت. چراکه امروزه عمده ترین شرکای ایران کشورهای منطقه هستند و اعضای بریکس هستند. ایران با وجود تحریم‌ها، هنوز کشوری با اقتصاد باز است و ما امروز با بسیاری از کشورها تعامل داریم که بسیار کمک کننده است. لذا همه این کشورها ممکن است سیاست های جدیدی را دربرابر آمریکا اتخاذ کنند. این مسئله را در یک مدل نظریه بازی‌ها می‌توان تحلیل کرد. که بازی های جدید اقتصاد جهانی چه خواهد بود و متناسب با آن سیاست هایمان را اتخاذ خواهیم کرد.

فرزین ادامه داد: من برای روزهای اول در رابطه با نتیجه انتخابات آمریکا نگرانی بیشتری داشتم، اما روز چهارشنبه که ترامپ انتخاب شد، نوسانات بازارهای ایران محدود بود و تاب آوری را در بازارهای کشورمان از حمله بازار ارز مشاهده کردیم و به دلیل اینکه از ذخایر ارزی مطمئنی نیز برخوردار بودیم و تعاملاتمان با کشورهای منطقه وضعیت خوبی دارد، به نظر می‌رسد که اقتصاد ایران، اثرپذیری بالایی از نتایج انتخابات آمریکا نداشت و هراس و اثرپذیری بالایی نداشت. 

وی با اشاره به سیاست ارزی بانک مرکزی اظهار کرد: بانک مرکزی در دو سال گذشته در رابطه با مسئله ارز سیاست تثبیت را اتخاد کرده و در چهارچوب این سیاست در پی آن بودیم که نوسانات نرخ ارز در بازارهای مختلف به ویژه در بازار غیررسمی را به حداقل رسانده تا در یک نظام رسمی نیازهای تجاری و غیرتجاری کشور، تامین شود. با این حال اگر چه در دو سال گذشته این سیاست به کندی پیش رفت اما پیشرفت بسیار خوبی حاضل شد و ما همچنان به این سیاست ادامه می‌دهیم.

رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با سیاست توسعه مرکز مبادله خاطر نشان کرد: در روز ۱۹ آبان ماه حراج ربع سکه داشتیم و در طول یک هفته گذشته با برگزاری و تداوم حراج‌های سکه طلا، قیمت سکه حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافته است. بنابراین از مرکز مبادله ارز و طلا همچنان به عنوان تنظیم گر بازار طلا و ارز استفاده می‌کنیم و از ابزارهای مختلف در بازار طلا و ارز نیز استفاده خواهیم کرد. ما در حال حاضر در بازار طلا، عرضه و حراج شمش و سکه طلا را در مرکز مبادله داریم و همچنین در تلاش هستیم تا در آینده با همکاری بورس کالا، قاعده‌مندی را در خصوص بازارهای ثانویه طلا نیز ایجاد شود. اگرچه در بورس چنین موردی وجود دارد.

تأمین ارز نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای دارو و کالاهای اساسی از ابتدای سال جاری تاکنون 
فرزین با اشاره به تخصیص ارز و تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و بازرگانی عنوان کرد: در حال حاضر نرخ ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به کالاهای اساسی اختصاص داده می‌شود و از ابتدای سال جاری تا امروز نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای دارو و کالاهای اساسی ارز اختصاص یافته است که بیشتر نیازهای کالایی وزارت جهاد کشاورزی و علاوه بر آن شامل دارو و تجهیزات پزشکی است. بخش دیگر تأمین ارز نیز از طریق ارز نیما و با نرخ حواله حدود ۵۰ هزارتومانی تامین می‌شود که شامل ۵۰ درصد نیاز ارزی کشور است.

شکل گیری بازار ارز توافقی با هدف کشف نرخ واقعی و علامت دهی به بازار
وی ادامه داد: یک بازر دیگر ارزی به نام بازار ارز توافقی وجود دارد که نزدیک به یک سال و نیم است در حال کار بر روی آن هستیم و بر روی سامانه‌های آن کار می کردیم و اخیرا آغاز به کار کرده و در حال انجام مبادله است. 
وی درخصوص سامانه نیما یادآور شد: نیما، بازار نیست بلکه یک سامانه است، چراکه نرخ آن در حراج شکل نمی‌گیرد و سیستم جورسازی (MATCHING) ندارد. اما نرخ ارز توافقی یک بازار ارز تجاری است و ما در تلاش هستیم که به سمتی برویم که کل صادرات و واردات کالا، عرضه و تقاضا در آن ایجاد شود و در قالب حراج کشف نرخ صورت بگیرد و نرخ آن به نرخ حاکم در بازار ایران تبدیل شده و علامت دهد.

رئیس کل بانک مرکزی افزود: در حال حاضر نرخی که در حال علامت دهی در بازار و اقتصاد کشور است، نرخ ارز غیر رسمی و به اصطلاحی ارز بازار آزاد است. البته علامت دهی آن به گونه‌ای نیست که در برخی تحلیل‌ها بزرگ نمایی می‌شود. بیشتر علامت دهی ارز بازار آزاد در برخی کالاها و به ویژه در بازار دارایی‌هاست. اما در بازار کالا، بیشتر نرخ سامانه نیما است که علامت دهی می‌کند. لذا تلاش ما این است که با شکل گیری بازار ارز توافقی، نرخی که در این بازار شکل خواهد گرفت و هر روز اعلام خواهد شد به نرخ اصلی اقتصاد کشور بدل شود و به اقتصاد علامت دهی می کند.

دکتر فرزین درباره نرخ بازار آزاد: نرخ بازار آزاد بیشتر تحت تاثیر مبادلات قاچاق است. از آنجایی که هم وردات قاچاق داریم و هم صادرات قاچاق داریم و هم فرار سرمایه شکل می‌گیرد و بیشتر ارز هرات، دوبی یا سلیمانیه است، بیشتر مبادلات کالاهای قاچاق در کشور و فرار سرمایه در این بازارها شکل می‌گیرد و تحت تاثیر این بازارها است. اما بازار ارز توافقی تحت تأثیر تجارت داخلی کشور است و بانک مرکزی نیز به عنوان عرضه کننده، مدام در این بازار، ارز عرضه می‌کند. البته ممکن است بازار آزاد علامت دهی کند و از لحاظ انتظارات علامت دهی کند اما پیش بینی ما در بانک مرکزی این است که با راه اندازی بازار ارز توافقی به بازار ارز غیر رسمی علامت دهی می کند و نرخ ارز بازار غیر رسمی را نیز کاهش می‌دهد. 

بازار ارز توافقی متاثر از متغیرهای درونی اقتصاد کشور
وی با اشاره به رابطه بازار ارز توافقی با تجارت خارجی به میزان و حجم تجارت خارجی کشور اشاره کرد و گفت: در بازار ارز توافقی شاهد حجم گسترده‌ای از مبادلات خواهیم بود. ما در سال گذشته حدود ۷۰ میلیارد دلار تجارت داشتیم و در هفت ماهه سال جاری طبق اعلام گمرک، شاهد رشد ۱۵ درصدی در صادرات غیرنفتی بودیم و حتی صادرات نفتمان افزایش یافته است و این بازار بزرگی است.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: بنابراین بازار ارز توافقی، بازاری برزگ‌تر نسبت به بازار آزار خواهد بود. با این حال، یک رابطه متقابل بین این دو بازار وجود خواهد داشت و ما به دنبال این هستیم که نرخ بازار ارز تجاری ما، متأثر از متغیرهای بنیادین اقتصادی ما شکل بگیرد و چندان تحت تأثیر انتظارات، هراس‌ها و دلهره‌ها، فرار سرمایه و قاچاق نباشد و متأثر از متغیرهای درونی و بنیادین اقتصاد کشور باشد.

آمادگی برای تامین مالی ۱۵ میلیارد دلاری 
فرزین افزود: اقدام دیگری که در حوزه ارزی در حال انجام آن هستیم، تأمین مالی است. ما در سال جاری برای ۱۵ میلیارد دلار تامین مالی خارجی، خود را آماده کرده‌ بودیم که دو میلیارد دلار آن را به صورت فروش اوراق ارزی سکوک در بازار به فروش رسانده تا بتوانیم تامین مالی شرکت‌های تولیدی را انجام دهیم. ما این کار را در سال گذشته آغاز کردیم. براین اساس در روزهای آینده یک تفاهم نامه دو میلیارد دلاری با صندوق توسعه ملی منعقد می شود. 

وی بر گسترش بستر معاملاتی مرکز مبادله تاکید و بیان کرد: اوراق ارزی پیش از این در بازارهای خارج از کشور به فروش می رفت لذا یکی دیگر از کارهایی که به دنبال آن هستیم، موضوع تامین مالی از بستر مرکز مبادله است تا آن را گسترش دهیم و امسال نیز این کار را ادامه می‌دهیم. شرکت‌های بسیاری آمده‌اند و تقاضای تامین مالی ارزی کرده‌اند و ما اوراق آنها را در این بازار به فروش می‌رسانیم.

تنوع بخشی به ذخایر طلا و ارز
رئیس کل بانک مرکزی گفت: از آنجایی که ما تحریم هستیم، باید نوع ذخایرمان باید متفاوت می شد. لذا در دو سال گذشته ذخایر طلای در دسترس خودمان را افزایش داده و از ذخایر طلای مطمئن تری برخورداریم و بسیاری از دارایی‌های ارزی خود را به طلا تبدیل کرده‌ایم و بیشتر به دنبال این هستیم تا منابع مطمئن ارزی را داشته باشیم تا هر زمان که بخواهیم از پول ملی استفاده کنیم، بتوانیم از منابع و ذخایر لازم، برخوردار باشیم و در نهایت امروز در حوزه ذخایر از اطمینان لازم برخوردار هستیم.

آزاد سازی منابع بلوکه شده
فرزین ادامه داد: ما منابع ارزی در سایر کشورها داریم که در برخی از این کشورها این منابع بلوکه و مسدود شده بود و قابل استفاده نبود که خوشبختانه توانستیم بخش زیادی از آن را آزاد کنیم و در حال حاضر نیز از آنها استفاده می‌کنیم.

وی افزود: در سال گذشته در بانک مرکزی ۶۵ میلیارد دلار ارز به فروش رساندیم و در حال حاضر پیش بینی ما این است که برای امسال بالای ۷۰ میلیارد دلار باشد. این منابع، ذخایر ارزی است که در کشور وجود دارد و همچنین بخشی از آن ارز حاصل از صادراتی است که صادرکنندگان ما کسب کرده اند و ما می‌توانیم آنها را به واردات اختصاص دهیم. به همین دلیل در حوزه تجاری و ارزهای خدماتی از منابع لازم برخورداریم و با توسعه‌ای که در تجارت کشور در حال انجام است، از وضعیت بهتری برخوردار خواهیم شد.

افزایش سرمایه ایران در صندوق بین المللی پول به ۷ میلیارد دلار
رئیس کل بانک مرکزی درخصوص سهم ایران در صندوق بین المللی پول عنوان کرد: ایران در حال حاضر عضو صندوق بین‌المللی پول است و رئیس یک گروه متشکل از شش کشور است که مجموع سهام این گروه در صندوق ۲.۵ درصد است و سهم کشور ما ۰.۷۵ درصد که شامل ۵.۵ میلیارد دلار سرمایه کشور است. در سال گذشته صندوق بین المللی پول در اجلاس خود تصویب کرد که تمام کشورها باید ۵۰ درصد سرمایه خود را افزایش دهند که ۷۵ درصد آن از طریق ارز محلی و ۲۵ درصد آن ناشی از دیگر ارزها مانند دلار یا یورو تأمین می‌شود که با انتقال منابع ارزی کشور از سایر کشورها به صندوق بین المللی پول منجر به افزایش سرمایه ایران در صندوق بین المللی به هفت میلیارد دلار می‌شود و همچنان سرگروهی خود را در آن گروه شش نفره حفظ کنیم.

پیش بینی کاهش تورم به 30 درصد تا پایان سال
فرزین با اینکه از سال ۱۳۵۲ به بعد عموما شاهد یک تورم دو رقمی در کشور بودیم گفت: میزان تورم از سال ۱۳۹۷ به بعد و پس از تشدید تحریم ها افزایش یافته، به طوری که حتی به کانال ۴۰ تا ۵۰ درصد نیز رسیده بود و این رقم بسیار بیشتر از دوره های مشابه و سال های قبل بود؛ براین اساس ما در بانک مرکزی، سیاست تثبیت را اتخاذ کردیم تا ابتدا سطح تورم را در اقتصاد کشور کاهش دهیم و از اردیبهشت سال گذشته تا امروز هر ماه میزان تورم در اقتصاد کشور کاهش یافته است.

وی افزود: به عنوان مثال، در مهر ماه امسال، تورم نقطه به نقطه به ۳۴.۵ درصد کاهش یافت که این عدد در دوره‌ای به بالای ۵۷ درصد نیز رسیده بود. تورم سالانه نیز به ۳۸ درصد رسیده، به این علت که تورم نقطه به نقطه کمتر است، تورم سالیانه نیز کاهش پیدا می‌کند و امیدواریم تا پایان سال تورم نقطه به نقطه اگرهمین روند را ادامه دهیم به ۳۰ درصد نیز کاهش پیدا خواهد کرد.

کاهش تورم تولیدکننده با اجرای سیاست تثبیت
رئیس کل بانک مرکزی به ارائه آماری از تورم تولید کننده و مصرف کننده و رابطه این دو با یکدیگر گفت: تورم تولیدکننده در مهرماه به ۲۴.۵ درصد کاهش یافت. باید توجه داشت که در زمان هایی تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در زمان هایی به اعداد بالای 100 درصد نیز رسیده بود. زمانی که تورم تولیدکننده کمتر از مصرف کننده باشد، احتمال کاهش تورم مصرف کننده نیز وجود دارد و یکی از دلایل کاهش تورم تولیدکننده، تثبیت نرخ ارز و تامین ارز به صورت منظم در یک نرخ تقریبا تثبیت شده است. البته باید گفت که تثبیت به معنای میخکوب کردن نرخ ارز نیست و در واقع نرخ ارز در یک نرخ قابل پیش بینی تامین می شود و این کمک بسیاری به کاهش نرخ تورم تولیدکننده کرده است. 

کنترل نرخ رشد نقدینگی کلید کنترل تورم
فرزین ادامه داد: در سمت نقدینگی که یکی از متغیرهای اثرگذار بر کنترل  نقدینگی است  ، سال گذشته توانستیم نرخ آن را به ۲۴.۳ درصد برسانیم که هدف‌گذاری ما حدود ۲۵ درصد بود. امسال نیز در کانال ۲۵ درصد هدف‌گذاری شده اما در ماه‌های اخیر به علت تنگناهای ناشی از نقدینگی به ۲۸.۵ درصد رسیده و مجبور شدیم اقداماتی انجام دهیم که به برخی از بخش‌ها، نقدینگی بیشتری ارائه شود که باعث شده نرخ رشد نقدینگی تا حدودی افزایش داشته باشد ولی با اقدامات پیش بینی شده امیدواریم این نرخ به کانال هدفگذاری شده بازگردد.

رئیس کل بانک مرکزی در خصوص برنامه های این بانک مرکزی برای کنترل رشد نقدینگی افزود: امروز با روش کنترل ترازنامه، رشد نقدینگی را کنترل می‌کنیم. به عبارتی با کنترل ترازنامه بانک‌ها از ارائه تسهیلات بیشتر از یک محدوده معین جلوگیری می‌شود؛ چراکه یکی از متغیرهای عمده اثرگذار بر رشد نقدینگی به میزان تسهیلات بانک‌ها باز می‌گردد.

رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر در هفت ماهه گذشته حدود یک هزار و ۲۰۰ همت نقدینگی خلق شده که بخش بزرگی از آن برای اوراق دولتی هزینه شده و بخش دیگری از آن برای نیازهای مصرفی مانند وام ازدواج و موارد دیگر هزینه شده است. به عبارتی سهم تولیدکننده کمی کاهش یافته است و حدود ۵۰ تا ۵۵ درصد از این نقدینگی به سمت تولید رفته است. به همین دلیل امروز ما شاهد تنگنای نقدینگی برای تولید در میان تولیدگنندگان هستیم و اعتراضات بسیاری در این خصوص از سوی تولیدکنندگان وجود دارد که نشان دهنده مشکلات تامین نقدینگی در این بخش هستیم.

راهکارهای بانک مرکزی برای رفع تنگناهای نقدینگی
فرزین با اشاره به ابزارها و روش‌های تامین مالی از سوی بانک مرکزی گفت: ما امروز دو راه داریم. یا باید نقدینگی را افزایش دهیم که باعث افزایش تورم می‌شود یا باید سیاست‌هایی برای تامین مالی بدون افزایش نرخ رشد نقدینگی در دستور کار قراردهیم.

انتشار اوراق گام 
وی گفت: یک سیاست مربوط به گسترش استفاده از اوراق گام است که به دلیل استفاده از اقلام زیرخط ترازنامه بر نقدینگی اثر زیادی ندارد و بنگاه‌ها می‌توانند از آن برای تامین مالی استفاده کنند. سال گذشته اوراق گام دچار مشکل شد و کارایی بالایی نداشت. امسال مشکلات مربوط بین این اوراق با بورس برطرف شده و می‌توانیم نزدیک به ۱۰۰ همت، اوراق گام به بنگاه‌ها بدهیم.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: با برخی بنگاه‌ها مانند بخش‌های لوازم خانگی، خودرو، دارو، پتروشیمی و فولاد این زنجیره را تکمیل کرده‌ایم و اگر بنگاه‌های اقتصادی، زنجیره‌های خود را تکمیل کنند، می‌توانند از این اوراق گام استفاده کنند. حتی کارتی به نام کارت رفاهی  متصل به اوراق گام طراحی شده است که می توانند از ان نیز در راستی تامین مالی استفاده کنند.

گشایش اعتبار اسنادی داخلی 
فرزین اظهار کرد: یک سیاست دیگر برای رفع تنگناهای نقدینگی، افزایش LC داخلی (اعتبار اسنادی داخلی) است. ما امسال برنامه ریزی کردیم که بانک‌ها تا ۸۰۰ همت در تامین مالی بنگاه‌ها از LC داخلی استفاده کنند. همچنین، بانک مرکزی ابزار دیگری تحت عنوان فکتورینگ یا مطالبات قراردادی را طراحی کرده و آیین نامه آن را به بانک‌ها ابلاغ کرده‌ایم که بیشتر مناسب پیمانکاران است.

انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ ۲۵ درصد
وی ادامه داد: کار دیگری که سال گذشته انجام دادیم اما از آنجایی که مقداری نرخ آن بالا بود و اعتراضاتی به همراه داشت، تحت عنوان گواهی سپرده خاص بود که سال گذشته نرخ آن ۳۰ درصد بود اما امسال قول می‌دهیم تا ۲۵ درصد برسد. البته نرخ گواهی سپرده خاص بستگی به نوع قرارداد دارد و نرخ خاصی را نمی توان برای ان در نظر گرفت ولی تلاش ما تنظیم نرخ ان به طور متوسط در حدود 25 درصد در بانک ها برای طرح های پیشران مورد استفاده قرار گیرد. 

اعطای حد اعتباری به بنگاه های تولیدی 
رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: یک طرح جدید دیگر هم که در حال کار بر روی آن هستیم این است که از ماده ۲۱ قانون رفع موانع تولید استفاده کردیم تا بتوانیم سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را تامین مالی کنیم؛ یعنی به بنگاه‌ها یک حد اعتباری بدهیم. این کار را با همکاری وزارت صمت، وزارت جهاد، وزارت بهداشت انجام می‌دهیم که با دستگاه‌های تولیدی بیشتر در ارتباط هستند و از طریق بانک‌های توسعه‌ای انجام می‌شود. در این طرح بنگاه های تولیدی علاوه بر منابعی که از بانک ها دریافت می کنند از منابعی که بانک مرکزی با معرفی دستگاه های اجرایی در اختیار انها قرار می دهد نیز می توانند استفاده کند که این موضوع فشار به منابع بانک ها را نیز کاهش می دهد. در حال حاضر بخش زیادی از تامین مالی بانک‌ها به سراغ سرمایه در گردش حرکت کرده و طرح‌های ایجادی به سختی تامین مالی می‌شوند و امیدواریم با این کار به عنوان بانک مرکزی در تامین مالی بنگاه‌ها موفق باشیم و علاوه بر سرمایه در گردش بتوانیم تامین مالی بنگاه های ایجادی را نیز انجام دهیم. 

ابزارهای دلار زدایی؛ از ایجاد پیمان های پولی تا جایگزینی سوئیفت با پیام رسان های داخلی 
فرزین با اشاره به سیاست های بانک مرکزی برای کاهش نقش دلار در اقتصاد ایران گفت: در حوزه بریکس و بین الملل با تمام کشورهایی که طرف تجاری ما هستند، الگوی توسعه مراودات بانکی و پولی را با توجه به اینکه در شرایط تحریم هستیم، طراحی کردیم. اولین محور این است که چون ما در چرخه تحریم دلار هستیم،  تحت عنوان دلار زدایی بتوانیم با ارزهای محلی‌ معامله کنیم و به همین جهت از چند ابزار استفاده می‌کنیم و اولین ابزار ما پیمان پولی است. دومین ابزار ما اتصال کارت‌های بانکی طرفین است و سومین ابزار ما حذف سوئیفت است که با پیام رسان‌های مشترک پولی در حال تحقق آن هستیم  و ما از سوئیفت برای تبادل اطلاعات بانکی و مالی با کشورهای طرف تجاری استفاده نمی کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: به عنوان مثال در اتحادیه پایاپای آسیایی که شامل 11 کشور است و دبیرخانه ان از سال 1353 در ایران قرار دارد، پیام رسان داخلی به نام ACU MARE  به وجود اوردیم و به کشورهای عضو اعلام کردیم برای تبادل پیام های بانکی می توانیم از این بستر استفاده کنیم.

وی افزود: ما دیگر از طریق سوئیفت با کشورهای طرف معامله خود تجارت نمی‌کنیم و پیام رسان را به سپام که برای ایران است منتقل کرده‌ایم. در حال حاضر به طرفین تجاری خود می‌گوییم که پیام رسان‌های خود را به یکدیگر متصل کنیم و دیگر از سوئیفت استفاده نکنیم. برای مثال با روسیه پیام رسان‌های سپام و اس پی اف اس را به هم متصل کردیم و با دیگر کشورها نیز با همین روش اقدام می‌کنیم. اگر نتوانیم با پیمان پولی مبادله کنیم به سمت اتاق های پایاپای حرکت می کنیم و تسویه حساب ها در اتاق های پایاپای بین تجار انجام می شود. همچنین با استفاده از ارزهای دیجیتال بانک های مرکزی طرفین در حال حذف سوئیفت هستیم و ما در حال حاضر ارز دیجیتال بانک مرکزی را به صورت آزمایشی در کیش راه اندازی کرده ایم و به رودی با نهایی شدن این طرح از این امکان نیز در مبادلات تجاری بهره خواهیم گرفت.

این سیاست گذار پولی، خاطرنشان کرد: در بلوک بریکس طی یک سال گذشته، همه طرح‌های خود را مطرح کردیم و بسیاری از آنها از سوی کشورهای عضو بریکس پذیرفته شده است. بریکس کلیر و بریکس پی که اخیرا مطرح شده، موضوعاتی است که ایران در آنها مشارکت داشته و تمام تلاش ما این است که در این قالب نیز بتوانیم با کشورهای منطقه و اعضای بریکس تعاملات خود را توسعه دهیم.

عزم بانک مرکزی برای توسعه  قرض الحسنه به عنوان شبکه مویرگی تامین مالی جامعه 
فرزین با اشاره به موضع بانک مرکزی در قبال صندوق‌های قرض الحسنه گفت: در رابطه با صندوق‌های قرض الحسنه، به دلیل مشکلاتی که در این صندوق‌ها وجود داشت،  ما در سال گذشته به بحث صندوق‌های قرض الحسنه ورود کردیم و امروز تقریبا تمام صندوق‌های قرض الحسنه موجود در کشور را شناسایی کرده‌ایم.

وی ادامه داد: مطابق اطلاعاتی که موجود است، سه هزار و ۵۰۰ صندوق قرض الحسنه وجود دارد که اطلاعات یک هزار و ۸۶۰ صندوق در سیستم بانکی موجود است. ۹۰۰ صندوق قرض الحسنه غیر فعال است و ۷۵۰ صندوق نیز حساب آنها به نام اعضای هیأت امنا مانند مساجد و خانواده‌ها تعلق دارد و آنها را به صندوق‌های کوچک، متوسط و بزرگ دسته بندی کرده‌ایم. برای مثال سطح تبادلات صندوق‌های قرض الحسنه کوچک در سال کمتر از چهار میلیارد تومان است و تبادلات بالای ۶۰ میلیارد تومان را به عنوان صندوق‌های قرض الحسنه بزرگ دسته بندی کرده‌ایم.  

رئیس کل بانک مرکزی گفت: از آنجایی که ممکن است اطلاع رسانی ما درست نبوده باشد، بسیاری از نمایندگان با ما تماس گرفته و نگرانی خود را در این رابطه ابراز کرده‌اند. اما قصد ما این است که صندوق‌های قرض الحسنه در کشور را توسعه دهیم و توسعه آنها را تسهیل کنیم و به دنبال ایجاد محدودیت در صندوق‌های قرض الحسنه نیستیم.

فرزین ادامه داد: ما نظارت بر این صندوق‌ها را برون سپاری می‌کنیم و به غیر از چند صندوق بزرگ که در شبکه بانکی هم هستند، بقیه را برون سپاری خواهیم کرد؛ چراکه صندوق‌های قرض الحسنه شبکه مویرگی تامین مالی طبقات مختلف عامه مردم است و این شبکه مویرگی یک فرصت است که به صورت قرض الحسنه و ارزان جامعه را تامین مالی می‌کند.حتی برنامه بانک مرکزی این است که پس از ساماندهی از تزریق تزریق منابع به صندوق های کوچک در راستای تامین مالی خرد جامعه قدم برداریم. 

در حال اصلاح ناترازی هشت بانک هستیم
وی در پایان با اشاره به برنامه بانک مرکزی برای اصلاح ناترازی بانک‌ها گفت: در رابطه با اصلاح نظام بانکی در دو سال گذشته اقداماتی صورت گرفته اما هنوز راضی نیستیم. به دلایلی مسائل و مشکلات و ناترازی زیادی وجود دارد. در حال حاضر برای اصلاح هشت بانک ورود کرده‌ایم و اصلاح ناترازی آنها را پیگیری می‌کنیم.